ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအမ်ားစုသည္ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားအျဖစ္ ခံယူထားၾကေပးသည္။ထို႔ေၾကာင့္ ေထရဝါဒဆိုေသာ ေဝါဟာရသည္ ျမန္မာတို႔နားတြင္ မစိမ္းေတာ့ေခ်။ သို႔ရာတြင္ ’’ ေထရဝါဒဆိုတာဘာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာလို႔ ဝိေသသျပဳျပီးေခၚဆိုရပါသလဲ’’ ဟု ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္လွ်င္ကား ဂဃနဏေရေရရာရာ အေျဖေပးႏိုင္သူဦးေရ နည္းပါးလွေသးေၾကာင္း ေတြ႔ေပလိမ့္မည္။


ျမန္မာတိုင္းရင္းသားအမ်ားစုသည္ မိမိတို႔ကိုယ္ကို ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ားအျဖစ္ ခံယူထားၾကေပးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေထရဝါဒဆိုေသာ ေဝါဟာရသည္ ျမန္မာတို႔နားတြင္ မစိမ္းေတာ့ေခ်။ သို႔ရာတြင္ ’’ေထရဝါဒဆိုတာဘာလဲ၊ ဘာေၾကာင့္ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာလို႔ ဝိေသသျပဳျပီးေခၚဆိုရပါသလဲ’’ ဟု ေမးခြန္းထုတ္ၾကည့္လွ်င္ကား ဂဃနဏ ေရေရရာရာ အေျဖေပးႏိုင္သူဦးေရ နည္းပါးလွေသးေၾကာင္း ေတြ႔ေပလိမ့္မည္။

အခ်ိဳ႕က’’ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ငါတို႔ျမန္မာ၊ သီရိလကၤာ၊ထိုင္း၊ကမ္ပူးခ်ား၊လာအိုစတဲ့ ေတာင္ဘက္ျခမ္းႏိုင္ငံေတြက ကိုးကြယ္တဲ့ ေတာင္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာပဲကြ။ တရုတ္၊ဂ်ပန္၊နီေပါလ္၊ တိဗက္၊ကိုရီးယား၊ဗီယက္နမ္၊ ဘူတန္၊ရုရွားစတဲ့ ေျမာက္ ဘက္ျခမ္းႏိုင္ငံေတြက ကိုးကြယ္တဲ့ ဗုဒၶဘာသာကိုေတာ့ ေျမာက္ပိုင္းဗုဒၶဘာသာလို႔ ေခၚတယ္ကြ’’ ဟု ပထဝီအေနအထား ပိုင္းျခား၍ အေျဖေပးၾကသည္။

အခ်ိဳ႕ကမူ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာဆိုတာ ’’ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာကိုေျပာတာကြ၊ ဗုဒၶဘာသာမွာ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္တဲ့လမ္း စဥ္လို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ မဟာယာနဗုဒၶဘာသာနဲ႔ နိမ့္က်တဲ့လမ္းစဥ္လို႔ အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာလို႔ ႏွစ္မ်ိဳး ရွိတယ္။ ငါတို႔ျမန္မာႏိုင္ငံက ဗုဒၶဘာသာကေတာ့ ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာ (ေခၚ) ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာေပါ့ကြ’’ ဟု ဆိုသူကဆိုသည္။

ဤအေျဖစကားမ်ားသည္ လက္ခံေက်နပ္ဖြယ္ရာ အေၾကာင္းမရွိေခ်။ မည္သည့္ဘာသာအယူ၀ါဒကို
ယံုၾကည္သက္၀င္သူမဆို မိမိယံုၾကည္သက္၀င္ရာ အယူ၀ါဒကို အဘယ့္ေၾကာင့္ ဤသို႔အမည္သညာသတ္မွတ္ရသည္ဆိုျခင္းႏွင့္ ယင္းအယူ၀ါဒ၏ သေဘာ အႏွစ္သာရ အက်ဥ္းခ်ဳပ္ေလာက္ေတာ့ ေရေရရာရာ သိရွိထားသင့္ေပသည္။ ထိုသို႔ မဟုတ္ပါက မိမိယံုၾကည္ သက္၀င္ရာ ဘာသာအယူ၀ါဒဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းမ်ားကို လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ ယင္းဘာသာအယူ၀ါဒလာ အဆိုအမိန္႔မ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္းရွိ-မရွိ မည္သို႔ႏႈိင္းခ်ိန္ႏိုင္ပါမည္နည္း။

ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာ၀င္ဆိုသူမ်ား အေနႏွင့္လည္း မိမိတို႔၏ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ လုပ္ရပ္မ်ားသည္ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ကိုက္ညီေနပါ၏ေလာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြဖည္လမ္းေခ်ာ္ေနျပီေလာ ဆိုျခင္းကို ႏႈိင္းဆခ်ိန္ထိုးႏိုင္ရန္အလို႔ငွာ ေထရ၀ါဒ ဟူေသာ ေ၀ါဟာရ၏ အဓိပၸာယ္၀ိေသသႏွင့္ အႏွစ္သာရအက်ဥ္းခ်ဳပ္မွ်ကို တင္ျပသြားပါမည္။

ေထရ၀ါဒဆိုရာတြင္ ’’ေထရ’’ဟူေသာ ပါဠိေ၀ါဟာရကို’’ေထရ္၊ မေထရ္’’ဟူ၍ ျပန္ဆိုၾက၏။ မေထရ္ဟူသည္မွာ အနည္းဆံုး ဆယ္၀ါရျပီးေသာ ရဟန္းေတာ္ကို ဆိုလိုေပသည္။ ေထရ္ၾကီး၀ါၾကီးဟုဆိုလွ်င္ ၀ါေတာ္သိကၡာေတာ္ ၾကီးရင့္သည့္ ရဟန္းေတာ္ၾကီးမ်ားကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ေပသည္။

’’၀ါဒ’’ဆိုသည္မွာကား အယူအဆ၊ ခံယူခ်က္ကို ဆိုလိုသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ’’ေထရ၀ါဒ’’ဆိုသည္မွာ သီလ၊သမာဓိ၊ပညာႏွင့္ ျပည့္စံုေတာ္မူသည့္ ၀ါေတာ္သိကၡာေတာ္ ၾကီးရင့္ေသာ ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား၏ အယူအဆ၊ ခံယူခ်က္ဟု အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ေပသည္။

သို႔ေသာ္ ဤမွ်ျဖင့္ ျပည့္စံုေသာအေျဖကို မရႏိုင္ေသးေခ်။ အဘယ္ေၾကာင့္ ၀ါေတာ္၊သိကၡာေတာ္ၾကီးရင့္ေသာ ရဟန္း ေတာ္ၾကီးမ်ား၏ အယူအဆ၊ ခံယူခ်က္ဟု ဆိုရပါသနည္း။ ၀ါေတာ္သိကၡာေတာ္ မၾကီးရင့္ေသာ ရဟန္းမ်ား၏ အယူအဆ၊ ခံယူခ်က္ေကာ ရွိေနပါေသးသေလာ ဟုထပ္ဆင့္ေမးဖြယ္ရာ ရွိေပသည္။ ဤေမးခြန္းကို ဗုဒၶသာသနာေတာ္ သမိုင္းေၾကာင္း အက်ဥ္းႏွင့္ ဆက္စပ္တင္ျပေျဖဆိုမွသာ ေျပလည္ႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။

ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္မျပဳမီကပင္ သံဃာေတာ္မ်ားအတြင္း၌ ’’ဆြမ္းဆန္ထဲၾကက္ေခ်းေရ’’ဆိုသကဲ့သို႔ ဗုဒၶခ်မွတ္ထားသည့္ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္ အခ်ိဳ႕ကို က်ဴးလြန္ေဖာက္ဖ်က္လိုသည့္ ရဟန္းဆိုးမ်ားရွိခဲ့သည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ကို မလြန္ဆန္၀ံ့၍သာ ေနခဲ့ရသည္။ ဗုဒၶ၏ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္မ်ားသည္ မလိုအပ္ဘဲတင္းၾကပ္လွသည္ဟု ယူဆကာ မေက်မခ်မ္းျဖစ္ေနခဲ့ၾကသည္။ ဗုဒၶဘုရားရွင္ ပရိနိဗၺာန္စံ၀င္သည္ႏွင့္ ထိုအုပ္စု ေခါင္းေထာင္လာခဲ့ၾကသည္။

’’ရဟန္းၾကီးေဂါတမသည္ ငါတို႔ကိုအရာရာတြင္ ခ်ဳပ္ခ်ယ္ခဲ့၏။ ယခုမူကား ငါတို႔ျပဳလိုရာ ျပဳၾကကုန္အံ့၊ မျပဳခ်င္သည္ကို မျပဳဘဲေနၾကကုန္အံ့’’ဟု ထုတ္ေဖာ္တိုင္ပင္ လာၾကေတာ့သည္။

ဤသည္ကို အရွင္မဟာကႆပ မေထရ္ၾကီး အမွဴးျပဳေသာရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ား ၾကားသိေလေသာ္ အနာဂတ္ သာသနာေတာ္အေရးအတြက္ ရတက္မေအးျဖစ္ၾကရသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဓမၼေဒသနာေတာ္တို႔ကို အက်င့္ပ်က္ရဟန္းမ်ား ျပင္ဆင္၊ ဖ်က္သိမ္း၊အစားထိုးျခင္းမျပဳေစဘဲ မူလအတိုင္းစနစ္တက် တည္ရွိေနေစေရးအတြက္ အမ်ား သေဘာတူ ညႇိႏိႈင္းစိစစ္တည္းျဖတ္၍ တညီတညြတ္တည္း ရြတ္ဆိုအတည္ျပဳၾကရန္(သဂၤါယနာ တင္ၾကရန္) ဆံုးျဖတ္ ၾကသည္။

ထို႔ေနာက္ သာသနာသကၠရာဇ္ ၁ခုႏွစ္ (ဗုဒၶ ပရိနိဗၺာန္စံျပီးေနာက္ တစ္ႏွစ္အတြင္း)တြင္ အရွင္မဟာကႆပ၊ အရွင္ဥပါလိ ႏွင့္ အရွင္အာနႏၵာအမွဴးျပဳေသာ ၀ါေတာ္သိကၡာေတာ္ အၾကီးရင့္ဆံုး ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီး ငါးရာတို႔သည္ ဘုရင္ အဇာတသတ္၏ အေထာက္အပံ့ျဖင့္ ရာဇျဂိဳလ္ျပည္၌ ပထမအၾကိမ္ သဂၤါယနာတင္ရာတြင္

၁။ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဓမၼေဒသနာေတာ္တို႔ အနက္မွ ပုဂၢိဳလ္အားေလ်ာ္စြာ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ ႏႈတ္ကပါဌ္ေတာ္တို႔ကို သုတၲန္ပိဋကတ္ အျဖစ္လည္းေကာင္း၊

၂။ သံဃိက အစည္းအရုံးဆိုင္ရာက်င့္၀တ္ စည္းကမ္းဥပေဒမ်ားကို ၀ိနည္းပိဋကတ္အျဖစ္လည္းေကာင္း၊

၃။ နက္နဲေသာ သီ၀ရီ သေဘာတရားမ်ားကို အဘိဓမၼာပိဋကတ္အျဖစ္လည္းေကာင္း စနစ္တက်စီစဥ္ပိုင္းျခား သတ္မွတ္ခဲ့ၾကသည္။

ပမာဆိုရေသာ္ ဗုဒၶျမတ္စြာ၏ ဓမၼေဒသနာပန္းပံုၾကီးကို ပထမသဂၤါယနာတင္ မေထရ္ျမတ္ၾကီးတို႔က ပိဋကတ္သံုးပုံအျဖစ္ အစီအစဥ္တက် သီကံုးေပးလိုက္ျခင္းပင္ျဖစ္ေပသည္။

ပထမသဂၤါယနာတင္ ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ားသည္ သံဃာေတာ္မ်ားအေနျဖင့္ ဗုဒၶျမတ္စြာ မူလကပညတ္ခဲ့သည္တို႔ကို အသစ္တိုးခ်ဲ႕ျဖည့္စြက္ျခင္းမျပဳရန္၊

ျဖဳတ္ပယ္ ဖ်က္သိမ္းျခင္းမျပဳရန္ႏွင့္ ပညတ္ေတာ္ သိကၡာပုဒ္ စည္းကမ္းဥပေဒမ်ားကို ရုိေသစြာလိုက္နာ က်င့္သံုးသြားၾကရန္လည္း တညီတညြတ္တည္း ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကေပသည္။

ဤသည္ကို အက်င့္ပ်က္ ရဟန္းမ်ားက မေက်နပ္ၾကေသာ္လည္း ဓမၼ၀ါဒီတို႔အင္အားေကာင္းေနခ်ိန္ျဖစ္သျဖင့္ အဓမၼ၀ါဒီတို႔ ခြန္းတံု႔မျပန္၀ံ့ခဲ့ၾကေပ။

သို႔ေသာ္ သာသနာေတာ္ သကၠရာဇ္(၁၀၀)ျပည့္ႏွစ္ ခန္႔တြင္ကား အက်င့္ပ်က္ရဟန္းမ်ား ေခါင္းေထာင္လာၾကျပန္သည္။ အားေပးခ်ီးေျမႇာက္မည့္ အဓမၼ၀ါဒီ မင္းစိုးရာဇာမ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။ အဆိုပါအက်င့္ပ်က္ရဟန္းမ်ားသည္ ၀ိနည္းသိကၡာပုဒ္မ်ားကို ၄င္းတို႔အလိုက် ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ ဖ်က္သိမ္းျခင္းမ်ား ျပဳလာၾကေတာ့သည္။

ထို႔ေၾကာင့္ ဓမၼ၀ါဒီရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ားမွာ မေနသာေတာ့ဘဲ အက်င့္ပ်က္ရဟန္းတို႔၏ မွားယြင္းေသာအယူအဆ၊ ေဟာေျပာလုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ားကို ေထာက္ျပခဲ့ၾကသည္။ အဓမၼ၀ါဒမ်ားကို ဖယ္ရွားသန္႔စင္ကာ ျမတ္ဗုဒၶ၏စစ္မွန္ေသာ ဓမၼေဒသနာေတာ္မ်ား ဆက္လက္တည္တံ့ေနရန္အလို႔ငွာ အရွင္မဟာယႆ အမွဴးျပဳေသာ ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ (၇၀၀)တို႔သည္ သာသနာ သကၠရာဇ္(၁၀၀)ျပည့္ႏွစ္တြင္ ေ၀သာလီျပည္၌ ကာလာေသာက ဘုရင္၏ အေထာက္အပ့ံျဖင့္ ဒုတိယ သဂၤါယနာတင္ခဲ့ၾကသည္။ ဒုတိယသဂၤါယနာတင္ ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ားသည္ ပထမသဂၤါယနာတင္ ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ား၏ အယူအဆနည္းတူ ဗုဒၶဓမၼေဒသနာေတာ္မ်ားကို မူလအတိုင္းဆက္လက္ခံယူ လိုက္နာက်င့္သံုးရန္ တညီတညြတ္တည္း ဆံုးျဖတ္ခဲ့ၾကသည္။

ဤဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို အက်င့္ပ်က္ရဟန္းတို႔က မနာခံၾကသျဖင့္ ၄င္းတို႔အားသံဃာ့ကံျပဳကာ ဗုဒၶ၏ မူလသံဃိကအစည္းအရုံးမွ အျပီးအပိုင္ထုတ္ပယ္လိုက္ေတာ့သည္။

ဤတြင္ အဓမၼ၀ါဒီ အက်င့္ပ်က္ရဟန္းတို႔ကလည္း သူတို႔အား ေထာက္ခံသူမ်ားျပားသည့္ ေကာသမၺီျပည္တြင္ သြားေရာက္စုရုံးျပီး ဗုဒၶေဒသနာေတာ္မ်ားအား သူတို႔အလိုက် ျပင္ဆင္၊ျဖည့္စြက္မႈမ်ားျပဳကာ စင္ျပိဳင္သဂၤါယနာ တင္ခဲ့ၾကသည္။ သူတို႔၏ သံဃာ့အစုအေ၀းကိုလည္း ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ သံဃိကအစည္းအရုံး(၀ါ) မဟာသံဃိကဂိုဏ္းဟု အမည္ေပးလိုက္ၾကသည္။

ယင္းကာလမွစတင္၍ ဗုဒၶဘုရားရွင္၏ မူလဓမၼေဒသနာေတာ္တို႔ကို ျပင္ဆင္၊ ျဖည့္စြက္၊ ဖ်က္ဆီးျခင္း အလ်ဥ္းမျပဳဘဲ အတိအက် လိုက္နာၾကရမည္ဟူေသာ ရဟႏၲာမေထရ္ျမတ္ၾကီးမ်ား၏ အယူအဆအား ဆက္လက္ခံယူထားသည့္ သံဃာ့အဖြဲ႕အစည္းကို ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းဟု လည္းေကာင္း၊ အဓမၼ၀ါဒီရဟန္းမ်ား ဦးေဆာင္သည့္ သံဃာ့အဖြဲ႕အစည္းကို မဟာသံဃိကဂိုဏ္း ဟူ၍လည္းေကာင္း ေခၚေ၀ၚလာခဲ့ၾကသည္။

ဒုတိယသဂၤါယနာတင္ေခတ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းအတြင္းမွပင္ မူလဗုဒၶ၀ါဒမွ ေသြဖည္လိုသည့္ရဟန္းမ်ားက ထပ္မံခြဲထြက္ခဲ့ၾကျပန္ရာ ဝဇၨီပုတၲာက၊ မဟိသာသက၊ သဗၺတၲိဝါဒ စသည့္ဂိုဏ္းခြဲ(၁၁)ခုေပၚေပါက္လာျပန္သည္။ မဟာသံဃိကဂိုဏ္းမွလည္း ဂိုဏ္းခြဲေျခာက္ခု ထပ္မံကြဲသြားသည့္အျပင္ သာသနာပတကၠတြန္းမ်ားကလည္း ဗုဒၶသာသနာအတြင္း ဝင္ေရာက္ဂိုဏ္းေထာင္ခဲ့ရာ အႏၶက အစရွိသည့္ ဂိုဏ္းခြဲကိုးခုေပၚေပါက္လာခဲ့ေပသည္။ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွအပ အျခားဂိုဏ္းခြဲမ်ားသည္ သူတို႔အလိုက် သုတၲန္အသစ္၊ ၀ိနည္းအသစ္၊ အဘိဓမၼာအသစ္မ်ား တီထြင္ေရးသား ေဟာေျပာလာခဲ့ၾကသည္။

ယင္းတို႔အနက္ အခ်ိဳ႕ဂိုဏ္းမ်ားသည္ ျဗဟၼဏ၀ါဒ၊ဂ်ိမ္း၀ါဒ စသည့္ သာသနာပအယူ၀ါဒမ်ားကို ဗုဒၶ၀ါဒဆိုင္းဘုတ္အတြင္း ဆြဲသြင္းလာခဲ့ၾကသည္။ ေဂါတမဗုဒၶသည္ ျဗဟၼဏတို႔ကိုးကြယ္ရာ ဖန္ဆင္းရွင္မဟာအတၲၾကီး၏ ကိုယ္ပြား၊ဗိႆႏိုးနတ္မင္း၏ လူ၀င္စားတစ္ဦး ျဖစ္သည္ဟုဆိုသူကဆိုသည္။ ’’ဗုဒၶသည္ လူသားကျဖစ္ေသာ ဘုရားမဟုတ္၊ နဂိုကပင္ ဘုရားျဖစ္ႏွင့္ျပီးသား ထာဝရဘုရားျဖစ္သည္၊ သတၲ၀ါတို႔ အက်ိဳးအတြက္ သူ၏တန္ခိုး အာႏုေဘာ္တို႔ကို ဂါထာမႏၲန္မ်ားထဲ၌ ထည့္သြင္း ထားခဲ့ရာ သူ၏ဂါထာမႏၲန္မ်ားကို ရြတ္ဖတ္သရဇၥၽာယ္ျခင္းျဖင့္ ေဘးရန္ကင္းမည္၊ စီးပြားတိုးတက္မည္၊ ဂုဏ္တက္မည္၊ ေနာက္ဆံုး နိဗၺာန္မဂ္ဖိုလ္ကိုပင္ လြယ္လြယ္ႏွင့္ ရၾကလိမ့္မည္’’ ဟူ၍ ေျပာသူက ေျပာလာၾကသည္။

ဗုဒၶ၀ါဒကို နာမ္၀ါဒျဖစ္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း၊ ရုပ္၀ါဒျဖစ္သည္ဟူ၍ လည္းေကာင္းကိုယ္သန္ရာသန္ရာဆြဲ၍ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆို လာၾကသည္။ တစ္ေန႔တျခားဆိုးရြားလာသည့္ အဓမၼ၀ါဒီရဟန္းပ်က္မ်ားကို သာသနာေတာ္အတြင္းမွ သန္႔စင္ပစ္ရန္ လိုအပ္လာေတာ့သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ အရွင္မဟာေမာဂၢလိပုတၲတိႆ မေထရ္ျမတ္ႏွင့္ ပါဋလိပုတ္ျပည့္ရွင္ အေသာကမင္းၾကီး တို႔သည္ ရဟန္းေကာင္းႏွင့္ ရဟန္းပ်က္တို႔ကို ခြဲျခားစိစစ္ကာ ေထရ၀ါဒီ ရဟႏၲာအရွင္ျမတ္ (၁၀၀၀)တို႔ျဖင့္ သာသနာ သကၠရာဇ္ ၂၃၅ခုႏွစ္တြင္ တတိယအၾကိမ္ သဂၤါယနာ တင္ခဲ့ၾကသည္။ ဤတြင္ ဘုရင့္အာဏာစက္ျဖင့္ ႏွင္ထုတ္ခံရေသာ အဓမၼ၀ါဒီရဟန္းပ်က္မ်ားကလည္း အားက်မခံ နာလႏၵျမိဳ႕၌စုရုံးကာ သူတို႔၏အဓမၼ၀ါဒကို တညီတညြတ္တည္းျဖစ္ေစရန္ ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ စင္ျပိဳင္သဂၤါယနာ တင္ခဲ့ၾကေလသည္။

မဇၥၽိမေဒသတြင္ ျမတ္ဗုဒၶ၏မူလသာသနာ အဓြန္႔ရွည္ရန္ မလြယ္ကူေတာ့ေၾကာင္း ရိပ္စားမိလာသည့္ ေထရ၀ါဒီရဟန္းေတာ္ မေထရ္ျမတ္မ်ားသည္ ျမန္မာ၊သီရိလကၤာအစရွိေသာ ကိုးတိုင္း၊ကိုးဌာနသို႔ သာသနာျပဳရဟန္းေတာ္မ်ား ေစလႊတ္ခဲ့သည္။ ယင္းသာသနာျပဳ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ ေက်းဇူးျဖင့္ သု၀ဏၰဘုမၼိ(ယခုအေခၚ သထံု) မွတဆင့္ ကြၽႏု္ပ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံတစ္ဝန္း ေထရ၀ါဒဗုဒၶသာ သနာေတာ္ ျပန္႔ပြားထြန္းကားလာခဲ့ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။

ဤေနရာတြင္ အလ်ဥ္းသင့္၍ ေဖာ္ျပလိုသည္မွာ ေထရ၀ါဒဗုဒၶဘာသာသည္ ဟီနယာနဗုဒၶဘာသာ မဟုတ္ျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ မဟာယာန (မဟာ=ျမတ္ေသာ+ယာန=ယာဥ္)၊ ဟီနယာန= (ဟီန=နိမ့္က်ေသာ+ ယာန=ယဥ္) ဟူ၍ခြဲျခား ေသာအယူအဆသည္ မူလပင္မ ဗုဒၶဘာသာျဖစ္သည့္ ေထရ၀ါဒဂိုဏ္းမွ ထုတ္ပယ္ျခင္းခံရေသာ မဟာသံဃိက၊ အႏၶက၊ဝဇၨီပုတၲက၊ မဟိသာသက၊ သဗၺတၲိ၀ါဒ စသည့္ ဂိုဏ္းခြဲမ်ားအၾကား အယူဝါဒ ေရးရာျငင္းခံုမႈမွ ေပၚေပါက္လာျခင္း သာျဖစ္သည္။

မဟာယာနတို႔က မိမိတို႔ကိုယ္ကို ဘုရားအေလာင္းေတာ္ ေဗာဓိသတၲမ်ားအျဖစ္ခံယူၾက၏။ သံသရာတစ္ေလွ်ာက္လံုး ပါရမီျဖည့္က်င့္ကာ ဘုရားအျဖစ္ႏွင့္ ေဝေနယ်သတၲ၀ါအေပါင္းကို ကယ္တင္ေခြၽခြၽတ္ျပီးမွ နိဗၺာန္သို႔ စံ၀င္ၾကရမည္ ဟုဆိုသည္။ သူတို႔၏ ၾကီးက်ယ္ျမင့္ျမတ္ေသာ ဘုရားအေလာင္းလမ္းစဥ္ကို လက္မခံသည့္ သဗၺတၲိ၀ါဒဂိုဏ္းသားမ်ား၊ သတၲႏၲိဂိုဏ္းသားမ်ားႏွင့္ ၀ိဉာဏဂိုဏ္းသားအခ်ိဳ႕အား နိမ့္က်ေသာ သာဝကလမ္းစဥ္လိုက္သည့္ ဟီနယာနဂိုဏ္းသားမ်ား ဟု ေခၚေ၀ၚပညတ္ရာမွ ဤအသံုးအႏႈန္း တြင္က်ယ္လာခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။

မဟာယာနႏွင့္ ဟီနယာနတို႔ ဂိုဏ္းကြဲခ်ိန္တြင္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ၌ ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာ ကြယ္ေပ်ာက္သြားခဲ့ျပီးျဖစ္ရာ မဟာယာန၊ ဟီနယာနဆိုသည့္ အသံုးအႏႈန္းမ်ားသည္ ေထရဝါဒႏွင့္ မည္သို႔မွ်မသက္ဆိုင္ေခ်။

ေထရဝါဒဗုဒၶဘာသာသည္ အိႏၵိယႏိုင္ငံတြင္ ကြယ္ေပ်ာက္သြားခဲ့ေသာ္လည္း ျမန္မာ၊ သီရိလကၤာ၊ ထိုင္း၊ကမ္ပူးခ်ား၊ လာအိုး စသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားသို႔ ပ်ံ႕ႏွံ႔သြားခဲ့သည္။

Forward mail မွကူးယူေဖာ္ျပသည္။