ႏွစ္အသေခ်ၤၾကာမွ
တစ္ခါသာပြင့္လာႏိုင္သည့္
ပြင့္လာၿပီးလွ်င္လည္း
ကမၻာေလာကႀကီး တစ္ခုလံုးကို
ပညာရနံ.ႏွင့္ ေမတၱာပ်ားရည္တို.
လႊမ္းေစမည့္
လူသားသစ္ပင္က ပြင့္လာသည့္
နတ္ပန္းတစ္ပြင့္
(Sir Edwin Arnold, “Light of Asia”)
ဘေလာ့ဂါ
အစ္ကိုတစ္ေယာက္က အဂၤလိပ္လူမ်ိဳး စာေပပညာရွင္ ဆာအက္ဒြင္အာနိုးလ္ဒ္
ေရးသားသည့္ “အာရွတိုက္၏ အလင္းေရာင္” စာအုပ္ထဲက စာေလးေတြ ေဖာ္ျပေပးဖို.
ညႊန္ျပလာတဲ့အတြက္ ဒီစာစုေလးကို ရွာေဖြေဖာ္ျပလိုက္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ကိုယ္တိုင္က အဲဒီစာအုပ္ကို ဟိုအပိုဒ္နည္းနည္း ဒီအပိုဒ္နည္းနည္း
ဖတ္ထားတာပါ။ ကဗ်ာဆရာ၊ စာေပပညာရွင္ ဆာအက္ဒြင္အာႏိုးလ္ဒ္ဟာ ျမတ္ဗုဒၶကို
အာရွတိုက္၏ အလင္းေရာင္ဟူေသာ ကဗ်ာျဖင့္ေရးဖြဲ. သီကံုးခဲ့သူ ျဖစ္ပါသည္။
ကမၻာကို တုန္လႈပ္ေစခဲ့ေသာစာအုပ္ ျဖစ္ၿပီး အႀကိမ္ေပါင္း ရာေက်ာ္
ရိုက္ႏွိပ္ျဖန္.ခ်ီေနရပါသည္။ အခုစာစုေလးကိုေတာ့ ဆရာကိုရင္ဩရဲ.
စာအုပ္ထဲကေတြ.လို. ေဖာ္ျပလိုက္တာျဖစ္ၿပီး အဆိုပါစာေရးသူကိုယ္တိုင္ကလည္း
ဒီစာစုေလးကို “THE LIGHT OF ASIA” နဲ. ဆရာေမာင္သာႏိုးရဲ.
အာရွတိုက္အလင္းေရာင္ စာအုပ္မ်ားမွ ေကာက္ႏုတ္ထားတယ္လို. ဆိုပါတယ္ခင္ဗ်ာ။
(၀န္ခံခ်က္)
လူသားမ်ိဳးႏြယ္ဆက္ တစ္ဆက္အထက္က ဥေရာပတိုက္မွာ အာရွတိုက္မွ
ဤဘာသာတရားအေၾကာင္းကို လံုး၀နီးပါး မသိကၽြမ္းခဲ့ၾကပါေခ်။ သို.ေသာ္ ဤဘာသာတရား
(ဗုဒၶဘာသာ)သည္ ရာစုႏွစ္ ႏွစ္ဆယ့္ေလးစုႏွစ္အတြင္း တည္တံ့
ရွင္သန္ေနခဲ့ပါၿပီ။
ယေန.အခ်ိန္မွာ ဘာသာ၀င္ဦးေရအရ၊ ပ်ံ.ႏွံ.ရာေဒသအရ၊
အက်ယ္အ၀န္းအရ မည္သည့္ အယူ၀ါဒထက္မဆို သာလြန္ေနပါၿပီ။ ကၽြႏု္ပ္တို.၏
လူသားမ်ိဳးႏြယ္ သန္းေပါင္း ေလးရာ့ခုႏွစ္ဆယ္သည္ ေဂါတမဗုဒၶ၏ ေနနည္း၊
ေသနည္းအတိုင္း ေနေနၾက၊ ေသေနၾကပါသည္။ဤေရွးေခတ္ဆရာတို.၏ စိတ္ဓာတ္ေရးရာ
လႊမ္းမိုးမႈသည္ ေလာေလာဆယ္အခ်ိန္မွာ နိေပါႏွင့္ သီဟိုဠ္ (သီရိလကၤာ)ကေန
အေရွ.ပိုင္းကၽြန္းဆြယ္တစ္၀န္း၊ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ တိဘက္၊ အလယ္အာရွ၊
ဆိုက္ဘီးရီးယား၊ ဆြီဒစ္၊ လက္ပလန္တို.အထိ ပ်ံ.ႏွံ.ေနပါေလ၏။
အိႏၵိယကိုယ္တိုင္ကိုလည္း
ဤျမင့္ျမတ္သည့္ ယံုၾကည္မႈ အင္ပါယာထဲမွာ ထည့္သြင္း၍ ရေကာင္းပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာ
ယံုၾကည္ကိုးကြယ္မႈသည္ ဗုဒၶဇာတိအရပ္မွ လြန္သြားၿပီျဖစ္ေသာ္လည္း ေဂါတမဗုဒၶ၏
ျမင့္ျမတ္လွသည့္ ဓမၼသည္ ယခုေခတ္ ျဗာဟၼဏ၀ါဒအေပၚမွာ ေဖ်ာက္ဖ်က္မရေအာင္
ခတ္ႏွိပ္လ်က္သား ျဖစ္ေနပါသည္။ ဟိႏၵဴတို.၏ အဓိကဓေလ့ထံုးစံႏွင့္
ယဥ္ေက်းမႈမ်ားသည္ ဗုဒၶဓမၼ၏ သိမ္ေမြ.လွေသာ ဩဇာေညာင္းမႈ မကင္းေၾကာင္း
ထင္ရွားလွပါသည္။
ထို.ေၾကာင့္ လူသားထု သံုးပံုတစ္ပံုတို.သည္ မိမိတို.၏
ကိုယ္က်င့္တရားႏွင့္ ဘာသာတရားဆိုင္ရာ အယူအဆမ်ားကို ဤေတာ္၀င္
မဟာမင္းသားျမတ္ဆီမွ ရခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ဤမင္းသားျမတ္၏ ပုဂၢလိကဘ၀သည္
လက္ရိွအကိုးအကားမ်ားအရ မျပည့္မစံုသာ သိရေသးေသာ္လည္း သေဘာတရားပိုင္းမွာကား
အျမင့္မားဆံုး ျဖစ္ပါေပသည္။ျခြင္းခ်က္တစ္ခုကား ရိွပါ၏။ ဗုဒၶဘာသာဆိုင္ရာ
စာအုပ္မ်ားမွာ အခ်က္အလက္မ်ား မညီညြတ္ျခင္း၊ ပမာဒေလချဖစ္ျခင္း၊
ျဖည့္စြတ္ျခင္း၊ အဓိပၸယ္ေကာက္မွားျခင္းတို. ပါတက္ပါသည္။ သို.ေသာ္
တစ္ေနရာမွာကား တညီတညြတ္တည္း ျဖစ္ေနပါေလသည္။
ယင္းမွာ မင္းသားတစ္ပါး၏
အေကာင္းဆံုး အရည္အခ်င္းမ်ားကို ပညာရွင္တစ္ဦး၏ အသိဥာဏ္၊ အာဇာနည္တစ္ဦး၏
အားသြန္ျမဳပ္ႏွံမႈတို.ႏွင့္ ေပါင္းစည္း ညီညြတ္ထားသူ ဤအိႏၵိယတိုင္းရင္းသား
မဟာဆရာျမတ္၏ စင္ၾကယ္သန္.ရွင္းမႈႏွင့္ ၾကင္နာျမင့္ျမတ္မႈတို.ကို
ပ်က္ျပားေစသည့္အရာ အျပဳအမႈ တစ္စြန္းတစ္စ စကားတစ္ခြန္း တစ္ပါဒမွ်
မွတ္တမ္းတင္ထားျခင္း လံုး၀မရိွျခင္းပင္ ျဖစ္ပါေလသည္။
ဗုဒၶ၀ါဒထဲမွာ-
အားလံုးအတြက္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ ထာ၀ရတည္ရိွမႈ၊
ထာ၀ရရွင္သန္ေသာ အတိုင္းအဆမဲ့ ေမတၱာတရား၊
အဆံုးစြန္ေသာ ေကာင္းက်ိဳးကို မပ်က္ျပားေစႏိုင္သည့္
ယံုၾကည္မႈ အေျခခံသေဘာတရား၊
လူသားတို.ဘ၀ လြတ္လပ္မႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ ေပၚဖူးသမွ်တို.ထဲတြင္
ဂုဏ္ယူဖြယ္ အေကာင္းဆံုးေသာ ေဖာ္ထုတ္ခ်က္မ်ား ပါရိွေနပါသည္။
အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားသို.အဘိဓမၼာစတင္မ်ိဳးေစ့ခ်သူ
ဤေဆာင္းပါးကို
ဓမၼအလင္းသစ္ဂ်ာနယ္တြင္ စာေရးသူတစ္ဦး(၀ံသပါလ-ေျမာင္းျမ) ကေရးသားခဲ့ပါသည္။
ဆရာေတာ္တစ္ပါး ျဖစ္ဟန္တူပါသည္။ သိသူမ်ား ညႊန္ၾကားေပးၾကပါဦး။
စာဖတ္သူမ်ားအတြက္ အက်ိဳးမ်ားႏိုင္သည္ ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ဆရာေတာ္၏
ခြင့္ျပဳခ်က္ပင္ မေတာင္းႏိုင္ပဲ ျပန္လည္ေဖာ္ျပလိုက္္ပါသည္။
ဆရာေတာ္အေနႏွင့္လည္း ယခုကဲ့သို. ေဖာ္ျပမည္ဆိုလွ်င္ ၀မ္းေျမာက္၀မ္းသာ
ခြင့္ျပဳမည္ဟု ယံုၾကည္ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါသည္။
အဂၤလန္ႏိုင္ငံသည္
အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ထြန္းကားပ်ံ.ႏွံ.ေရးအတြက္
အထူးလုပ္ေဆာင္ခဲ့ပါသည္။ သီရိလကၤာႏိုင္ငံတြင္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္ေနေသာ George
Turner သည္ ၁၈၃၇-ခုႏွစ္တြင္ မဟာ၀ံသက်မ္းကို အဂၤလိပ္ဘာသာ ျပန္ဆိုၿပီး
ထုတ္ေ၀သည္။ ထိုအခ်ိန္မွ စတင္ၿပီး ဗုဒၶက်မ္းစာ အေတာ္မ်ားမ်ားကို
အဂၤလိပ္ဘာသာသို. အမ်ားအျပား ျပန္ဆိုထုတ္ေ၀ခဲ့၏။ ၁၈၈၁-ခုႏွစ္တြင္
စတင္တည္ေထာင္ေသာ ပါဠိအသင္းႀကီးသည္ ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶသာသနာ အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္
ျပန္.ပြားေစရန္ လုပ္ေဆာင္ခဲ့သည္မွာ အမ်ားအသိပင္ျဖစ္၏။ ထို.ျပင္ Sir Edwin
Arnold သည္လည္း ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို လူႀကိဳက္မ်ားေစရန္
လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ခဲ့သည္ကိုလည္း ေတြ.ရပါသည္။ ၁၈၇၉-ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ေ၀ခဲ့သည့္
“အာရွတိုက္၏ အလင္းေရာင္” “The Light of Asia” စာအုပ္သည္
အေနာက္ႏိုင္ငံသားတို.၏ အသည္းႏွလံုးထဲသို. ထိုးေဖာက္ႏိုင္ခဲ့ၿပီး
ထိုစာအုပ္သည္္ အေနာက္ႏိုင္ငံသားတို. ဗုဒၶဘာသာအေပၚ စြဲမက္ေစရန္ အထူး
တြန္းအားေပးႏိုင္ခဲ့၏။ သို.ေသာ္လည္း သုတၱန္္ႏွင့္ ၀ိနည္းေလာက္ကိုသာလွ်င္
ျဖန္.ျဖဴးႏိုင္ခဲ့၏။ အဘိဓမၼာသည္ ၂၀ရာစု အေစာပိုင္းအထိ
အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ားႏွင့္ အေတာ္ပင္ စိမ္းလွ၏။ အဘိဓမၼာႏွင့္
အေနာက္ႏိုင္ငံသားတို.ၾကားတြင္ အလြန္ပင္ အလွမ္းကြာ လွပါသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္
ထိုအလွမ္းကြာမႈကို ျမန္မာလူမ်ိဳး ဦးေရႊဇံေအာင္က စတင္ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ခဲ့၏။
ဦးေရႊဇံေအာင္ စတင္ ထြန္းညိႇေပးခဲ့ေသာ အဘိဓမၼာ မီးရႈးတိုင္ကို ဆရာေတာ္
ဦးေသ႒ိလက အဘိဓမၼာ သင္တန္းမ်ား ေပးျခင္းျဖင့္ ဆက္လက္ ေတာက္ပေစႏိုင္ခဲ့၏။
အဘိဓမၼာကို အမွန္တကယ္ပင္ တက္ကၽြမ္းသူတစ္ဦး၏ ပထမဆံုးေသာ
သင္တန္းဆိုလွ်င္လည္း ဆိုႏိုင္မည္ျဖစ္၏။ ယေန.အခ်ိန္ဆိုလွ်င္ အဘိဓမၼာသည္
အရိွန္ေကာင္းေကာင္းျဖင့္ တစ္ကမၻာလံုးသို. ပ်ံ.ႏွံ.ေနၿပီျဖစ္၏။
အေမရိကန္ႏိုင္ငံ၏ ဆန္ဖရန္စစၥကိုၿမိဳ.တြင္ ကြယ္လြန္သူ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ
ေထရ၀ါဒ ဗုဒၶတကၠသိုလ္ ပါေမာကၡခ်ဳပ္ ဆရာေတာ္ ဦးသီလာနႏၵာဘိ၀ံသ ဆရာေတာ္က
အေျခခံ အဘိဓမၼာသင္တန္းကို ပို.ခ်ေပးႏိုင္ခဲ့၏။
ပါဠိစကားလံုးျဖစ္သည့္
အဘိဓမၼာတြင္ ေရွ.စကားလံုး အဘိႏွင့္ ဓမၼဟူသည့္ စကားႏွစ္လံုးရိွပါသည္။
အဘိစကားလံုးသည္ သာလြန္ျခင္း၊ ႏူးညံ့နက္နဲျခင္း အဓိပၸယ္ကိုေဆာင္ပါသည္။
အဘိဓမၼာတြင္ ဓမၼသဂၤဏီ၊ ၀ိဘင္းဂ၊ ဓာတုကထာ၊ ပုဂၢလပညတ္၊ ကထာ၀တၳဳ၊ ယမကႏွင့္
ပ႒ာနဆိုၿပီး ၇-က်မ္းရိွပါသည္။ အဘိဓမၼာသည္ ခက္ခဲနက္နဲလြန္းသျဖင့္
အဘိဓမၼာကၽြမ္းက်င္သူမ်ားကို ဗုဒၶဘာသာ ပညာရွင္မ်ားအျဖစ္ သေဘာထားၾက၏။
အဘိဓမၼာပိဋကတြင္ သာမန္ရိုးစင္းေသာ သုတၱန္ႏွင့္ ႏိႈင္းယွဥ္လွ်င္
ပိုမိုနက္နဲလွသည့္ ဗုဒၶေဟာၾကားခ်က္မ်ား ပါ၀င္ေနသျဖင့္ အေရးႀကီးလွ၏။
အဘိဓမၼာသည္ စိတ္ႏွင့္ရုပ္တို.၏ျဖစ္စဥ္ကို ေလ့လာျခင္းျဖစ္၏။အဘိဓမၼာကို
ေလ့လာျခင္းသည္ ျမန္မာတို.အဖို. အလြန္ထူးျမတ္လွၿပီး တန္ဖိုးလည္း အလြန္ထား၏။
ထို.ျပင္ သံဃာေတာ္မ်ားသည္သာမက လူပုဂၢိဳလ္မ်ားလည္း အဘိဓမၼာကို
တန္ဖိုးထားၿပီး သင္ယူေနၾက၏။ စစ္မျဖစ္မီကာလတြင္ ျမန္မာတို.၏
အဘိဓမၼာကၽြမ္းက်င္မႈ ဂုဏ္သတင္းေၾကာင့္ သီရိလကၤာႏွင့္ ထိုင္းႏိုင္ငံတို.မွ
သံဃာေတာ္မ်ားသည္ ႏွစ္စဥ္လာေရာက္သင္ယူၾက၏။ အေနာက္တိုင္းပညာကို သင္ယူခဲ့ေသာ
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္ အဘိဓမၼာကို အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ပထမဆံုး
မ်ိဳးေစ့ခ်ခဲ့သူျဖစ္၏။ ၀ိနည္းႏွင့္ သုတၱန္ေလာက္ကိုသာလွ်င္ ေလ့လာထားၾကေသာ
အေနာက္ႏိုင္ငံသားမ်ား အဘိဓမၼာကို ေလ့လာႏိုင္ေရး လမ္းခင္းေပးခဲ့သူလည္း
ျဖစ္ပါသည္။ အဘိဓမၼာကို ကၽြမ္းက်င္ရန္မွာ လြယ္ကူလွသည္ မဟုတ္ေပ။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္ တစ္ဖက္မွ ႏိုင္ငံတာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္ အဘိဓမၼာကို
ဆရာေတာ္ဦးဂႏၶမာထံတြင္ ၁၉၈၅-ခုႏွစ္မွစတင္ၿပီး မဆုတ္မနစ္ ေလ့လာခဲ့၏။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္ ပညာဗဟုသုတကို အလြန္လိုလားသူတစ္ဦး ျဖစ္သည့္ျပင္
ဗုဒၶသာသနာေတာ္ကို အလြန္ၾကည္ညိဳသူလည္း ျဖစ္ပါသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္
အလြန္ထင္ရွားလွသည့္ လယ္တီဆရာေတာ္ႀကီး(၁၈၄၆-၁၉၂၃) ထံတြင္ တပည့္ခံၿပီး
ဗုဒၶစာေပကို သင္ယူသည္။ ျမန္မာႏွင့္ ပါဠိကိုသာ ကၽြမ္းက်င္သည္မဟုတ္ေပ။
အဂၤလိပ္ႏွင့္ လက္တင္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားထားေသာ ဒႆနိကေဗဒက်မ္းမ်ားကို
နက္နဲစြာေလ့လာေသာ ပုဂၢိဳလ္ႀကီးျဖစ္၏။ ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ ျပင္ပတြင္
ဗုဒၶသာသနာေတာ္ ထြန္းကားျပန္.ပြားေစရန္ ဦးတည္ခ်က္ျဖင့္ အဂၤလိပ္ ဘာသာျဖင့္
ထုတ္ေ၀ေသာ The Buddhism Magazine တြင္ အဘိဓမၼာႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ
ေဆာင္းပါးမ်ားကို ေရးခဲ့၏။ ထိုမဂၢဇင္းသည္ အာရွႏွင့္ ကမၻာတလႊားသို.
ထိုးေဖာက္ႏိုင္သည္ကိုလည္း ေတြ.ရ၏။ ၀ိနိယႏွင့္ သုတၱန္ကိုသာလွ်င္
ေလ့လာေနခဲ့ရေသာ အေနာက္တိုင္းသားမ်ားသည္ ဦးေရႊဇံေအာင္ေၾကာင့္ အဘိဓမၼာကို
စတင္ေလ့လာခြင့္ ရလာၾကသည္။
အေနာက္ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဗုဒၶအဘိဓမၼာကို
စတင္မ်ိဳးေစ့ခ်ခဲ့သည့္ ဦးေရႊဇံေအာင္ကို ရခိုင္ျပည္နယ္ စစ္ေတြၿမိဳ.တြင္
၁၈၇၁-ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလ (၂၀)ရက္ေန.၌ ေမြးဖြားခဲ့၏။ အဖ ခရိုင္ရဲ၀န္
ဦးေရႊသာ၊ အမိ ေဒၚအျဖဴစံတို.၏ သားသမီး ေလးေယာက္အနက္ သားအႀကီးဆံုးျဖစ္သည္။
၁၈၈၁-ခုႏွစ္မွစ၍၊ စစ္ေတြျမိဳ. အစိုးရ အလယ္တန္းေက်ာင္းတြင္ ပညာသင္ၾကားရာ
၁၈၈၅-ခုႏွစ္၌ အလယ္တန္းစေကာလာရွစ္ ဆုကိုရရိွသည္။ ထိုမွတစ္ဖန္
ရန္ကုန္ၿမိဳ.သို. ေျပာင္းေရႊ. ပညာသင္ၾကားျပန္ရာ ၁၈၈၇-ခုႏွစ္တြင္
တကၠသိုလ္၀င္ စာေမးပြဲကို ေအာင္ျမင္သည္။ ထို.ေနာက္
ရန္ကုန္ေကာလိပ္ေက်ာင္းတြင္ ဆက္လက္ ပညာသင္ယူျပန္ရာ ၁၈၉၁-ခုႏွစ္တြင္ ထိုေခတ္က
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အျမင့္ဆံုးဘြဲ.ျဖစ္ေသာ ၀ိဇၨာဘြဲ.ထူးကို ဆြတ္ခူးရရိွသည္။
လိုအပ္ေသာပညာ ရရိွၿပီးေနာက္ ပညာေရးဌာန၌ ပညာအုပ္အျဖစ္ စတင္၀င္ေရာက္
ထမ္းေဆာင္သည္။ ထို.ေနာက္ ေျမစာရင္းဌာနသို. ေျပာင္းေရႊ.ကာ အတန္ၾကာ
အမႈထမ္းခဲ့ရာ ၁၉၀၂-ခုႏွစ္တြင္ ျမိဳ.အုပ္တန္းေခၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ
လက္ေအာက္၀န္ထမ္း အဖြဲ.၀င္အျဖစ္ ေျပာင္းေရႊ.ခန္.ထားျခင္း ခံရျပန္သည္။
၁၉၀၇-ခုႏွစ္တြင္ ၀န္ေထာက္တန္းေခၚ ျမန္မာႏိုင္ငံ ၀န္ထမ္းအဖြဲ.သို.
တိုးျမႇင့္ခန္.ထားျခင္း ခံရျပန္သည္။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္
အခြန္၀န္ေထာက္အျဖစ္ ထမ္းရြက္ေနစဥ္ ထိုစဥ္က ေျဖရွင္းရန္ အလြန္ခက္ခဲေသာ
ျပႆနာတစ္ရပ္ျဖစ္သည့္ က်ဴးေက်ာ္ေနထိုင္သူမ်ားကို ေနရာခ်ထား၍ ေျမခြန္ေတာ္
စည္းၾကပ္ေရးအတြက္ အထူးတာ၀န္က်ေရာက္၍ ထမ္းေဆာင္ရသည္။ ဤျပႆနာႀကီးႏွင့္
စပ္လ်ဥ္း၍ အၾကံေပးခ်က္မ်ားကို အစိုးရက အထူးႏွစ္သက္ လက္ခံခဲ့သည္။ သူ၏
စာအုပ္ျပာေခၚ အစီရင္ခံစာကို သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရအရာရိွမ်ား အထူးအမွီသဟဲျပဳ၍
ဖတ္ရႈခဲ့ၾကရသည္ ဟုဆိုသည္။ ၁၉၁၂-ခုႏွစ္တြင္ တြံေတးတူးေျမာင္း
ေဖာက္လုပ္ရန္အတြက္ ေျမသိမ္းအရာရိွအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခန္.အပ္ျခင္း ခံရ၏။
စတင္စည္ကားစ ျပဳလာၿပီျဖစ္ေသာ သန္လ်င္ၿမိဳ.တြင္ ေျမပိုင္ဆိုင္ခြင့္ဆိုင္ရာ
အထူးစံုစမ္းေရးအဖြဲ.၀င္ လူႀကီးအျဖစ္ ၁၉၁၃-ခုႏွစ္တြင္ ခန္.ထားျခင္း ခံရသည္။
၁၉၁၄-ခုႏွစ္တြင္ ေျမဖက္ဌာန၌ သူ၏ ထူးခၽြန္စြာ ေဆာင္ရြက္မႈအတြက္
ျဗိတိသွ်အစိုးရက ထိုေခတ္အေနျဖင့္ အရပ္ဘက္ ထူးခၽြန္တံဆိပ္ A.T.M
အမႈထမ္းေကာင္း မင္းဘြဲ.တံဆိပ္ကို သူ.အား ခ်ီးျမႇင့္ခဲ့၏။ ၁၉၁၈-ခုႏွစ္တြင္
ေက်ာက္တန္း နယ္ပိုင္၀န္ေထာက္အျဖစ္ ထမ္းရြက္ေနရင္း ဦးေရႊဇံေအာင္သည္
ဒုတိယအႀကိမ္ေျမာက္ စစ္ေခ်းေငြ အေျမာက္အျမား ရွာေဖြ စုေဆာင္းေပးႏိုင္ခဲ့သည္။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္
ဟံသာ၀တီခရိုင္တြင္ ႏွစ္ႀကိမ္တိုင္တိုင္ ခရိုင္၀န္အျဖစ္ ထမ္းရြက္ရၿပီးေနာက္
၁၉၂၀-ျပည့္ႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ ဘ႑ာေတာ္မင္းႀကီး၏ အတြင္း၀န္အျဖစ္
ယာယီခန္.အပ္ျခင္း ခံရသည္။ ထို.ေနာက္ သထံုခရိုင္၀န္အျဖစ္
ေျပာင္းေရႊ.ထမ္းရြက္ရာ အထူးပင္ လူခ်စ္လူခင္ေပါမ်ားေသာ အစိုးရအရာရိွ
ျဖစ္ခဲ့သည္။ ၁၉၂၃-ခုႏွစ္တြင္ K.S.M ေခၚ ေရႊစလြယ္ရမင္း ဘြဲ.တံဆိပ္ကို
ျဗိတိသွ်အစိုးရက အပ္ႏွင္းခ်ီးျမႇင့္သည္။ ထို.ေနာက္ ျမဴနီစပယ္ အခြန္ေတာ္မ်ား
ေကာက္ခံေရးဆိုင္ရာ စံုစမ္းမႈ ေကာ္မတီ၀င္အျဖစ္ ခန္.အပ္ျခင္း ခံရျပန္ရာ
ယင္းေကာ္မတီ ဥကၠ႒ကိုယ္တိုင္က ဦးေရႊဇံေအာင္၏ ထူးခၽြန္ေပါက္ေျမာက္စြာ
ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေသာ အရည္အခ်င္းကို ခ်ီးက်ဴးခဲ့ရသည္။ မၾကာမီ
ျမန္မာအမ်ိဳးသားမ်ားအား မည္သည့္အခါကမွ ခန္.အပ္ျခင္းမျပဳခဲ့သည့္
ရာထူးျဖစ္ေသာ ယစ္မ်ိဳးမင္းႀကီးအျဖစ္ ဦးေရႊဇံေအာင္သည္ ပထမဆံုး ခန္.အပ္ျခင္း
ခံရျပန္သည္။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္ သာသနာေတာ္ကို အထူးၾကည္ညိဳ
ေလးစားစိတ္ႏွင့္ ႀကိဳးစားလိုစိတ္တို.ေၾကာင့္ ႏိုင္ငံ၀န္ထမ္းအျဖစ္
တာ၀န္အမ်ိဳးမ်ိဳး ထမ္းေဆာင္စဥ္ အဘိဓမၼာကို ဆရာေတာ္ ဦးဂႏၶမာ၏
ေျခေတာ္ရင္းတြင္ ေလ့လာခဲ့၏။ The Buddhism Magazine ကို ႀကီးၾကပ္ထုတ္ေ၀သည့္
အာနႏၵာေမတၱယ်ဆရာေတာ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ လန္ဒန္ပါဠိအသင္းႀကီးကို
စတင္တည္ေထာင္သူ မစၥတာ ရစ္ေဒးဗစ္စ္၏ ဇနီးျဖစ္သူ မစၥစ္ ရစ္ေဒးဗစ္ႏွင့္
စတင္အဆက္အသြယ္ ရခဲ့၏။ ဆရာႀကီးသည္ အဘိဓမၼတၳသဂၤဟသၿဂိဳဟ္က်မ္းကို
အဂၤလိပ္ဘာသာသို. ျပန္ဆိုၿပီး မစၥစ္ရစ္ေဒးဗစ္ထံ ပို.လိုက္၏။ ယင္းစာမူကို
မစၥစ္ရစ္ေဒးဗစ္ႏွင့္ ဦးေရႊဇံေအာင္တို. အျပန္ျပန္အလွန္လွန္
စစ္ေဆးျပင္ဆင္ၿပီးမွ ဗုဒၶ၀ါဒမဂၢဇင္း The Buddhism Magazine တြင္
ဦးေရႊဇံေအာင္ ေရးသားေသာ ေဆာင္းပါးကို နိဒါန္းအျဖစ္ထည့္ကာ
၁၉၁၀-ျပည့္ႏွစ္တြင္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀သည္။ စာအုပ္ထြက္လာသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္
တစ္ကမၻာလံုးမွ ပညာရိွမ်ား၏ ခ်ီးက်ဴးလက္ခံျခင္း ခံရသည္။ လယ္တီဆရာေတာ္
ဘုရားႀကီးႏွင့္ မစၥစ္ရစ္ေဒးဗစ္တို.၏ ဗုဒၶအဘိဓမၼာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္းေသာ
အေမးအေျဖမ်ားကိုလည္း ဦးေရႊဇံေအာင္ပင္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ျပန္ဆိုကာ
အျပန္အလွန္ ဆက္သြယ္၍ အက်ိဳးေဆာင္ေပးခဲ့ရသည္။
ဦးေရႊဇံေအာင္သည္
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ဗုဒၶက်မ္းစာမ်ားကို ႏိုင္ငံျခားသားမ်ား ဖတ္ရႈေလ့လာႏိုင္ရန္
ေရးသားရံုမက အေနာက္ႏိုင္ငံ က်မ္းတစ္ေဆာင္ျဖစ္ေသာ ေလာဂ်စ္က်မ္းကို
တကၠိယနယဒီပနီ အမည္ရိွ က်မ္းကို ျပဳစုေရးသားသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံ သုေတသန
အသင္းဂ်ာနယ္တြင္ ၁၉၁၁-ခုႏွစ္မွ ၁၉၂၀-ခုႏွစ္အတြင္း ေဆာင္းပါးေပါင္း ၃၅-ခုကို
ပါ၀င္ေရးသား ႏိုင္ခဲ့သည္။ ေဆာင္းပါးအမ်ားစုသည္ ဗုဒၶအဘိဓမၼာမ်ားသာ ျဖစ္ၾက၏။
ဆရာႀကီးသည္ က်မ္းႀကီးက်မ္းခိုင္ တို.ကိုသာမက လက္၀ဲသုႏၵရ၏
မဲဇာေတာင္ေျခရတုကိုပင္ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ျပန္ဆိုေရးသားခဲ့ေသးသည္။
ဗုဒၶဘာသာႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း စာအုပ္ ၇-အုပ္ကို ျပဳစုႏိုင္ခဲ့၏။ ၎တို.မွာ
ျမန္မာဘာသာျဖင့္ ေရးသားေသာ-
၁။ ဇရာလကၡဏာဒိ ဒီပနီက်မ္း
၂။ တကၠိယနယ ဒီပနီက်မ္း
၃။ ကာယဂၤသမၻာရ ဒီပနီက်မ္း
၄။ ရူပ ဒီပနီက်မ္း
အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ ေရးသားေသာ-
၅။ ယမကေခၚ ယမိုက္က်မ္း
၆။ ကထာ၀တၳဳ
၇။ အဘိဓမၼတၳသဂၤဟက်မ္း တို.ျဖစ္သည္။ ဆရာႀကီးသည္ ျမန္မာမႈကို ေလးစားသူလည္းျဖစ္၏။
ျမန္မာဘာသာကိုသာမက
အဂၤလိပ္ဘာသာကိုပါ အထူးကၽြမ္းက်င္ေသာ ဆရာႀကီးကို ကမၻာကပါ သိလာၾကၿပီး
၁၉၃၂-ခုႏွစ္တြင္ ရန္ကုန္တကၠသိုလ္က D.Litt ဘြဲ.ကို အပ္ႏွင္းခဲ့၏။ သို.ရာတြင္
ဘြဲ.ႏွင္းသဘင္က်င္းပရန္ ၁၀-ရက္ခန္.အလိုတြင္ ဦးေရႊဇံေအာင္ ကြယ္လြန္ခဲ့၏။
နိဂံုးခ်ဳပ္အေနျဖင့္ ၁၉၂၄-ခုႏွစ္တြင္ ျမန္မာႏိုင္ငံ
တကၠသိုလ္ေက်ာင္းႀကီးအတြက္ သင္ခန္းစာမ်ား ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ေရး ေကာ္မတီတြင္
ဆရာႀကီး ေျပာၾကားခဲ့ေသာ မွတ္ခ်က္ကို ေဖာ္ျပလိုပါသည္။
“ကၽြန္ေတာ့္အေနနဲ.
အေရွ.တိုင္း အေနာက္တိုင္း စာအုပ္ေတြကို အေတာ္မ်ားမ်ား ဖတ္ၿပီးပါၿပီ။
ကၽြန္ေတာ္တို. ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ. ေလာကနီတိေလာက္ ေကာင္းတဲ့က်မ္း
မေတြ.ေသးပါဘူး၊ ျမန္မာစာေပကို အထင္မေသးဖို. လိုပါတယ္။”
